Część pierwsza
W ostatnich latach w Europie położono nacisk na poprawę transportu Wschód - Zachód, a w tym w relacji Europa Zachodnia - kraje Bałtyckie. Także przystąpienie Finlandii do Unii Europejskiej i związany z tym wzrost wymiany handlowej między tym krajem a pozostałymi krajami UE stał się ważnym elementem tego transportu. Linia kolejowa z Warszawy przez polsko-litewskie przejście graniczne w Trakiszkach i dalej przez Kowno, Rygę do Tallina, a następnie przedłużona połączeniem promowym do Helsinek stała się ważną arterią komunikacyjną.
W czasie międzynarodowych konferencji Ministrów Transportu na Krecie w 1993 r. oraz w Helsinkach w 1997 r. wytyczono łącznie 10 korytarzy transportowych (tak kolejowych, jak i równolegle biegnących drogowych) łączących kraje UE z krajami Europy Środkowo-Wschodniej, starającymi się o wejście do tej organizacji, a także między krajami Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej. Linia z Warszawy do Helsinek została podniesiona do rangi Korytarza Kolejowego I. Linię tę uzupełniono o odgałęzienie ze stacji Radviliskis na Litwie przez Kaliningrad w Federacji Rosyjskiej do Gdańska i oznaczono Korytarzem IA. Podstawą uruchomienia międzynarodowego ruchu kolejowego w Korytarzu I był protokół podpisany w 1993 r. w Noordwijk (Holandia) na szczeblu ministrów Transportu Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy i Polski, a następnie Memorandum podpisane w 1996 r. w Brukseli na szczeblu tychże ministrów Transportu, podpisane przez Finlandię, Estonię, Łotwę, Litwę, Rosję i Polskę oraz przedstawiciela Unii Europejskiej.
Ponadto, dążąc do aktywizacji przewozów w Korytarzu podpisano w 1997 r. w Paryżu porozumienie na szczeblu dyrektorów generalnych zainteresowanych kolei. Dokument podpisały koleje fińskie, estońskie, łotewskie, litewskie, rosyjskie i polskie oraz przewodniczący organizacji UIC.
Korytarze I i IA łączą ze sobą ważne centra przemysłowe i handlowe, a ponadto są ważnym połączeniem Europy zachodniej z krajami Bałtyckimi oraz z Finlandią. W obrębie Korytarza I i IA żyje ok. 10 milionów ludzi. Największe miasta to Warszawa, Białystok, Kowno, Ryga, Tallin i Helsinki oraz Gdańsk i Kaliningrad, w których mieszka łącznie ok. 6 mln ludzi. Inne mniejsze miasta to Suwałki, Mariampol, Siauliai, Valga, Jelgava, Tartu, Tapa oraz Elbląg, Czernichowsk i Sowietsk. W miastach tych koncentruje się duża część przemysłu poszczególnych państw, co stwarza duże możliwości rozwijania transportu kolejowego.
Ogólna długość Korytarza I od Tallina do Warszawy wynosi 1186 km, a odnogi IA - 491 km, a zatem łączna długość Korytarza wynosi 1677 km.
Na terenie korytarza kolejowego I (Rail Baltica) prowadzi obecnie ruch 6 kolei:
- Na terenie Estonii - Spółka państwowa Edelraudtee - ruch pasażerski i spółka akcyjna EESTI RAUDTEE (ER) - ruch towarowy
- Łotewskie Koleje Państwowe, LDZ
- Litewskie Koleje Państwowe, LG
- Polskie Koleje Państwowe, PKP
- a na odcinku korytarza IA dodatkowo :
- Rosyjskie Koleje Państwowe, RŻD.
Ponadto przewozy towarowe organizowane są przez różnych spedytorów w ramach każdej kolei.
W I Korytarzu transportowym aktualnie dominującą rolę odgrywa ruch towarowy, natomiast ruch pasażerski koncentruje się w rejonach stolic i większych miast poszczególnych krajów. Istotną przeszkodą w rozwoju transportu kolejowego stanowi różna szerokości torów 1435/1520. Również stan techniczny infrastruktury kolejowej, a zatem i uzyskiwanych prędkości na poszczególnych odcinkach stanowi istotną barierę w pozyskiwaniu pasażerów i ładunków.
Dotychczasowy międzynarodowy ruch pasażerski i towarowy w I Korytarzu jest w dużej mierze ograniczony z powodu uzyskiwanych czasów przejazdów i postojów na granicach związanych ze zmianą szerokości torów oraz czasokresem odpraw celnych i paszportowych. W ruchu pasażerskim pomiędzy Polską a Litwą kursują 2 pary pociągów, pomiędzy Litwą a Łotwą - 3 pary. Minimalne czasy postojów pociągów pasażerskich na granicy:
- Estonia - Łotwa (EVR - LDZ), Valga (20 min.) - Lugazi (0 min.)
- Łotwa - Litwa (LDZ - LG), Meitenë (5 min.) - Joniskis (5 min.)
- Litwa - Polska (LG - PKP), Sestokai (10 min.) - Trakiszki (20 min.)
- Litwa - Rosja, Obwód Kaliningradzki (LG - KŻD) - Pagegiai (0 min.) - Sowietsk (30 min.)
- Rosja, Obwód Kaliningradzki - Polska (KŻD - PKP) - Mamonowo (30 min.) - Braniewo (30 min.).
Dla pomyślnego rozwoju międzynarodowego transportu kolejowego trzeba pokonać występujące różnice pomiędzy poszczególnymi krajami, a także różnice w rozwoju techniki i sposobach eksploatacji kolei. Dopiero wówczas kolej stanie się alternatywnym środkiem przewozowym wobec transportu samochodowego lub lotniczego. W ostatnich latach wszystkie wymienione wyżej zarządy i spółki kolejowe wdrożyły programy modernizacyjne. Uzyskano poprawę warunków podróżowania i obniżono koszty. Jednak trzeba dążyć do wprowadzenia zarówno pociągów międzynarodowych kursujących wzdłuż całego korytarza, jak i większej ilości pociągów kursujących na krótszych odcinkach. Docelowo zakłada się uzyskanie w Korytarzu prędkości wymaganych umowami AGC i AGTC, tj. 160 km/h w ruchu pasażerskim i 120 km/h, przy nacisku 22,5 t/oś w ruchu towarowym. W latach 2000-2006 przewidziane są następujące, większe prace modernizacyjne na trasie Korytarza I:
- Na terenie Estonii - modernizacja odcinka Aegviidu - Tapa linii Tallin - Tapa
- Na terenie Łotwy - zainstalowanie sterowania komputerowego na stacjach Ryga i Torniakalns
- Na terenie Litwy - modernizacja linii Siauliai - Kowno - Szestokai - Granica Państwa,
Modernizacja sygnalizacji na odcinku Radviliskis - Gaiziunai oraz tunelu w stacji Kowno
- Na terenie Rosji - przebudowa stacji Czerniachowsk oraz odnowa linii Czerniachowsk - Kaliningrad - Mamonowo
- Na terenie Polski - modernizacja linii Warszawa - Białystok do prędkości 160 km/h wraz z automatyczną blokadą liniową.
W 2015 r. planowane jest doprowadzenie do parametrów wymaganych umowami AGC i AGTC.
Opracowanie na podstawie materiałów DG PKP - M.L.
|