na lata 2001-2015
dla zrównoważonego rozwoju kraju

część pięćdziesiąta druga - ostatnia

8.10 Kierunki badań naukowych w sektorze transportu

Jednym z podstawowych założeń polityki transportowej państwa jest dążenie do efektywnego wykorzystywania istniejącego systemu transportowego oraz jego rozwoju dla realizacji funkcji usługowych na rzecz gospodarki i ludzi. System ten musi więc być ciągle monitorowany i jednocześnie nadążać za zmieniającymi się warunkami zewnętrznymi (rozwój gospodarczy, zmiany demograficzne, zamiany zapotrzebowania na pracę przewozową), jak i wewnętrznymi (rozwój nowych technologii w transporcie, zarządzanie rozwojem i eksploatacją, ochrona przed uciążliwością). Proces ciągłego rozwoju wymusza podjęcie adekwatnej działalności badawczo - rozwojowej.

Szereg placówek badawczych, zajmujących się problematyką transportową, jak i różnorodność unijnych środków przeznaczonych na badania naukowe, umożliwiło stworzenie bazy naukowo - badawczej dla realizacji takich badań. Konieczne jest jednak lepsze niż dotychczas skorelowanie prowadzonych przez jednostki badawcze badań z problemami, jakie występują w sektorze transportowym. Można to uzyskać przez właściwy podział ról w dziedzinie zamawiania prac badawczych pomiędzy administrację i gospodarkę (w tym - przemysł i sektor usługowy).

Ze względu na cele polityki transportowej jako szczególnie istotną tematykę prac badawczych i rozwojowych przyjęto:

• związki transportu z zagospodarowaniem przestrzennym, gospodarką oraz czynnikami społecznymi,
  
  

• poprawę bezpieczeństwa transportu,
  
  

• zmniejszenie oddziaływania transportu na środowisko,
  
  

• efektywność funkcjonowania i rozwoju transportu.

W badaniach tych uwzględnione będą okoliczności obecnego i spodziewanego stanu polskiego i europejskiego transportu, w szczególności:

• dostosowanie polskiego transportu do standardów i wymogów Unii Europejskiej,
  
  

• konieczność nadrobienia zaległości w modernizacji infrastruktury transportu,
  
  

• zastosowania teleinformatyki w organizacji i technologii procesów przewozowych,
  
  

• funkcjonowanie rynku transportowego (po stronie podażowej i popytowej) w warunkach tworzącej się gospodarki rynkowej oraz wdrażania reguł otwartej konkurencji oraz niedyskryminacyjnej polityki państwa.

Jako najważniejsze grupy tematyczne dla badań, inicjowanych przez administrację, przyjęto:

• w zakresie polityki transportowej:

- instrumenty realizacji polityki transportowej z uwzględnieniem uwarunkowań prawnych, gospodarczych, ekologicznych, społecznych i technicznych;

- strategiczna ocena oddziaływania transportu na środowisko;

- budowa bazy danych i systemu eksperckiego dla ministra ds. transportu i gospodarki morskiej;

• w drogownictwie i transporcie drogowym:

- Metody diagnostyki stanu dróg, mostów i optymalnego programowania robót utrzymaniowych i modernizacyjnych;

- Metody monitoringu działalności przedsiębiorstwa transportu drogowego;

• w transporcie kolejowym:

- Koncepcja zintegrowany systemu łączności dla zdalnego sterowania i kierowania ruchem pociągów;

- Metody ustalania opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej w warunkach konkurencji przewoźników;

• w transporcie lotniczym:

- Ocena wpływu lotnisk na rozwój gospodarczy i zagospodarowanie przestrzenne istniejących aglomeracji, miast i regionów;

- Badania nad rozwojem sieci lotnisk w Polsce w warunkach nowego Prawa lotniczego;

• w transporcie morskim:

- Wpływ rozwoju portów morskich na przekształcenia aglomeracji portowych i przemysłów morskich;

- Kształtowanie multimodalnych lądowo - morskich łańcuchów logistycznych, z udziałem żeglugi stałego zasięgu;

- Metodyka opracowania regionalnego systemu zarządzania ruchem statków dla obszarów morskich i portów morskich RP;

• w transporcie wodnym śródlądowym:

- Zasady kształtowania dróg wodnych dostosowaniu do wymogów ochrony przeciwpowodziowej;

• w transporcie kombinowanym:

- Oceny możliwości rozwoju usług logistycznych na zmodernizowanych ciągach transportowych.

Natomiast jako działania badawcze inicjowane przez przemysł i przewoźników można zaliczyć:

• w drogownictwie i transporcie drogowym:

- Doskonalenie systemów organizacji i zarządzania transportem drogowym;

• w transporcie kolejowym:

- Metody utrzymania nawierzchni kolejowych;

• Koncepcja systemu prowadzenia i kierowania ruchem pociągów na sieci kolejowej;
  
  

• w transporcie lotniczym:

- Uwarunkowania rozwoju lotnisk regionalnych;

• w transporcie morskim:

- Koncepcja rozwoju portów morskich jako lądowo - morskich centrów logistycznych;

- Wykorzystanie technologii informatycznych w zarządzaniu i monitorowaniu transportu morskiego i obrotu portowo - morskiego.

Aspiracje polityczne i gospodarcze Polski zmuszają do podjęcia działań dostosowujących system telekomunikacyjny do rozwiązań i trendów rozwojowych w wysoko rozwiniętych krajach europejskich. Intensywny w ostatnich latach rozwój technologii informacyjnych w krajach zachodnich, w tym znaczny postęp w dziedzinie technologii rozległych sieci komputerowych, sprzyja powstawaniu nowych koncepcji dotyczących obiegu i przetwarzania informacji. Szerokie perspektywy zastosowań telekomunikacji i informatyki uświadamiają fakt, że inwestycje w infrastrukturę teleinformatyczną są kluczem do zbudowania społeczeństwa informacyjnego. Również potrzeba budowy takiej infrastruktury dla potrzeb transportu w Polsce ma swe uzasadnienie w procesie podnoszenia jakości i niezawodności usług przewozowych.

Przedstawione powyżej problemy badawcze mogą być realizowane w formie projektów zamawianych celowych i projektów celowych finansowanych ze środków KBN oraz przedsiębiorstw transportowych.

Powodzenie w realizacji ambitnej polityki transportowej w dużym stopniu zależy od kwalifikacji kadr zatrudnionych w sektorze transportu. Ze względu na rozproszenie jednostek zajmujących się transportem na różnych szczeblach administracji rządowej i samorządowej, ważnym zadaniem MI jest inicjowanie i wspomaganie kształcenia i doskonalenia (przez kształcenie ustawiczne) kadr dla wszystkich gałęzi transportu oraz szczebli zarządzania i eksploatacji. Do najważniejszych pól kształcenia w tym systemie należą te, które wynikają z procesu dostosowywania prawa i praktyki zarządzania do standardów międzynarodowych, a mianowicie:

- zarządzanie strategiczne i finansowe,

- zarządzanie przedsięwzięciami rozwojowymi,

- moniotoring i audyt procesów transportowych, w tym - rozwojowych,

- stosowanie procedur międzynarodowych w zarządzaniu bieżącym,

- wdrożenie prawa o dostępie do informacji,

- kształcenie kadr żeglugi morskiej i śródlądowej oraz portów morskich,

- techniki negocjacyjne.

Na podstawie materiałów
Ministerstwa Infrastruktury - M.L.